Loading...
Sốt rét là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất, thường đi kèm với đói nghèo và lạc hậu, bên cạnh đó còn là một cản trở lớn đối với sự phát triển kinh tế.
Bệnh sốt rét là gì?
Sốt rét là một trong những bệnh truyền nhiễm thường gặp, gây nguy hiểm đối với sức khỏe cộng đồng. Bệnh do ký sinh trùng Plasmodium gây ra, có thể lây truyền từ người sang người khi những người này bị muỗi đốt.
Bác sĩ Trường Cao đẳng Y Dược Sài Gòn cho biết bệnh thường gặp ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới của châu Mỹ, châu Á và châu Phi. Theo thống kê y tế, mỗi năm có khoảng 515 triệu người mắc bệnh, trong đó có từ 1 đến 3 triệu người tử vong và phần lớn là trẻ em ở khu vực phía nam sa mạc Sahara và châu Phi.
Bệnh sốt rét có thể gặp ở mọi lứa tuổi, những người có khả năng miễn dịch với sốt rét không đầy đủ và ngắn do vậy có thể bị tái nhiễm ngay, một người có thể nhiễm đồng thời hai ba loại ký sinh trùng sốt rét.
Bệnh nếu được điều trị đúng cách có thể khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, trường hợp nặng bệnh sốt rét có thể tiến triển cực kỳ nhanh chóng và gây tử vong chỉ trong vòng vài giờ hoặc vài ngày. Đối với các ca bệnh nặng cần có chế độ chăm sóc và điều trị đặc biệt, tỉ lệ tử vong cao có thể lên đến 20%.
Bệnh sốt rét ở trẻ em do sốt rét thể não gây có thể làm mất máu và gây tổn thương não trực tiếp. Những trẻ sống sót do sốt rét thể não có nguy cơ thần kinh và nhận thức bị suy giảm, rối loạn hành vi và động kinh.
Nguyên nhân gây bệnh sốt rét là do đâu?
Tác nhân gây bệnh: ký sinh trùng gây sốt rét thuộc chi Plasmodium, ngành Apicomplexa. Ở người, bệnh sốt rét có thể được gây ra bởi 5 loài: Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax được xem là nguy hiểm nhất, khả năng tử vong cao. Hai loài còn lại là Plasmodium ovale và Plasmodium malariae mặc dù cũng gây bệnh nhưng ít gây tử vong hơn. Riêng loài Plasmodium knowlesi ở Đông Nam Á là rất phổ biến, thường gặp ở khỉ nhưng cũng có thể gây bệnh sốt rét nặng ở người.
Ký sinh trùng sốt rét không sống đưuọc ở môi trường bên ngoài, chỉ tồn tại trong máu người và trong cơ thể muỗi để truyền bệnh.
Trung gian truyền bệnh: muỗi Anopheles
Theo bác sĩ, có khoảng 422 loài Anopheles gây bệnh sốt rét trên thế giới nhưng chỉ có khoảng 70 loài có khả năng truyền bệnh, trong đó khoảng 40 loài là muỗi truyền bệnh chính. Ở Việt Nam có 15 loài Anopheles truyền bệnh, trong đó có 3 loài truyền bệnh thường gặp là Anopheles minimus, Anopheles dirus và Anopheles epiroticus.
Muỗi Anopheles minimus phân bố rộng khắp ở vùng rừng núi toàn quốc có độ cao dưới 1000 mét, sinh sôi và phát triển mạnh vào đầu và cuối mùa mưa. Muỗi Anopheles dirus chủ yếu tập trung ở vùng rừng núi từ 20 vĩ độ Bắc trở vào Nam, sinh sôi và phát triển mạnh vào giữa mùa mưa. Muỗi Anopheles epiroticus thường gặp ở vùng ven biển nước lợ Nam Bộ.
Bệnh sốt rét xuất hiện quanh năm, các tỉnh rừng núi phía Bắc sốt rét phát triển cao nhất vào đầu và cuối mùa mưa. Ở các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, sốt rét phổ biến trong suốt mùa mưa.
Sau khi muỗi có khả năng truyền bệnh đốt và hút máu người bệnh có chứa giao bào, giao bào đực và cái sẽ kết hợp trong dạ dày muỗi tạo thành noãn sau đó chui qua thành dạ dày, tạo thành kén ở mặt ngoài dạ dày, tại đây ký sinh trùng phát triển tạo thành thoa trùng bao gồm hàng nghìn ký sinh trùng non. Khi kén vỡ, thoa trùng di chuyển lên và tập trung trong tuyến nước bọt của muỗi. Sau 10 ngày, khi ký sinh trùng hoàn thành chu kỳ phát triển hữu tính trong cơ thể muỗi và có thể truyền bệnh cho đến khi muỗi chết. Ở nhiệt độ môi trường từ 20-300C, muỗi có thể sống được khoảng 4 tuần.
Ổ chứa: cơ thể người là ổ chứa duy nhất của ký sinh trùng sốt rét
Thời kỳ lây truyền:
Với Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale thì thời gian từ cơn sốt đầu tiên đến khi xuất hiện giao bào trong máu là 2-3 ngày, với Plasmodium falciparum là từ 7-10 ngày. Bệnh nhân còn là nguồn lây nếu giao bào còn tồn tại trong máu.
Những bệnh nhân không được điều trị hoặc điều trị không triệt để sẽ là nguồn lây truyền cho muỗi tới trên 3 năm đối với Plasmodium malariae, Plasmodium vivax là 2 năm và Plasmodium falciparum là 1 năm.
Máu dự trữ nếu bị nhiễm ký sinh trùng sốt rét có khả năng truyền bệnh trong ít nhất 1 tháng.
Triệu chứng thường gặp của bệnh sốt rét là gì?
Các triệu chứng thường gạp là: ớn lạnh từ vừa đến nặng; sốt cao; toát mồ hôi; đau đầu; nôn mửa, buồn nôn; tiêu chảy; thiếu máu; đau cơ; co giật; hôn mê; phân lẫn máu.
Có những phương pháp nào được áp dụng để phòng ngừa bệnh sốt rét?
Tuyên truyền giáo dục phòng chống sốt rét, khi có biểu hiện sốt người bệnh cần đến cơ sở y tế để được khám và điều trị.
Khi ngủ nên mắc màn kể cả ở nhà
Diệt muỗi bằng phun thuốc và tẩm màn bằng hóa chất diệt muỗi mỗi năm một lần vào trước mùa mưa
Xoa kem xua muỗi
Phát quang bụi rậm, mặc quần áo dài vào buổi tối để tránh muỗi đốt.
Hạn chế bọ gậy trong nước bằng cách khơi thông dòng chảy, vớt rong làm thoáng mặt nước
Uống thuốc dự phòng: Theo dược sĩ Cao đẳng Dược Sài Gòn các nước thường xuyên bị nhiễm sốt rét có chủ trương uống thuốc dự phòng cho những người vào vùng sốt rét ngắn ngày, phụ nữ có thai ở vùng sốt rét, người mới đến định cư tại vùng bị sốt rét.
