Tìm hiểu công dụng của cây Thiên môn trong việc chữa bệnh

Thiên môn là một loại cây thuộc họ Hành tỏi, đây là một loại cây thuốc được các Bác sĩ y học cổ truyền vận dụng với nhiều bài thuốc chữa bệnh thần kỳ.

• Những tác hại của sóng wifi như thế nào ?
• Công dụng chữa bệnh từ cây thuốc Hàm ếch
• Bật mí những bài thuốc chữa bệnh hay từ cây hoa Mào gà trắng

Thiên môn thường học hoang hoặc được trông làm cảnh

Sơ lược thông tin về cây thuốc thiên môn

Thiên môn còn được gọi với tên khác là Địa môn đông, Cán thảo hay Điên hách… có tên khoa học là Asparagus cocjinchinensis (Lour.) Merr.  cây dạng dây leo, sống lâu năm, dưới đất có rất nhiều rễ củ mẫm hình thoi. Thân mang nhiều cành 3 cạnh, dài nhọn, biến đổi thành lá giả hình lưỡi liềm. Lá thật rất nhỏ, trông như vẩy. Mùa hạ ở kẽ lá mọc hoa trắng nhỏ. Quả mọng, khi chín màu đỏ (cũng có cây, quả khi chín màu tím đen).

Theo y học cổ truyền, Thiên môn có vị đắng, tính bình, không độc có tác dụng Bảo định Phế khí, khu hàn nhiệt, dưỡng cơ bì, ích khí lực, lợi tiểu tiện (Biệt Lục); Thông Thận khí, chỉ tiêu khát, trừ nhiệt, khử nhiệt trúng phong (Dược Tính Bản Thảo); Trấn Tâm, ích bì phu, nhuận ngũ tạng, bổ ngũ lao, thất thương.

Tác dụng dược lý của cây thiên môn

Về tác dụng dược lý như nước sắc Thiên môn có tác dụng giảm ho, thông tiện, lợi tiểu, cường tráng (Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược). Tác dụng chống khối u: Nước sắc Thiên môn có tác dụng ức chế Sacroma –180 và Deoxygenase của tế bào bạch cầu ở chuột nhắt bị viêm hạch bạch huyết cấp hoặc viêm hạt bạch huyết mạn (Trung Dược Học). Tác dụng kháng khuẩn: Nước sắc Thiên môn có tác dụng ức chế liên cầu khuẩn A và B, Phế cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn bạch cầu (Trung Dược Học).

Thiên môn và một số thành phần hóa học

Theo các giảng viên Cao đẳng Dược TPHCM tại Trường Cao đẳng Y dược TP HCM cho biết trong cây Thiên môn có chứa một số thành phần hóa học như Yamogenin, Smilagenin, Diosgenin, Sarsasapogenin, Xylose, Glucose, Rhamnose (Hắc Liễu Chính Điển, Nhật Bản Dược Học Hợp Quyển 107, Trung Y Trung Dược Thủ Sách 1988, 10 (1): 56); Sucrose, Ologosaccharide(Tomoda Masashi và cộng sự, Chem Pharm Bull 1974, 22 (10): 2306); 5-Methoxymethyl fùrural, beta-Sitosterol5 + Citrulline, Asparagine, Serine, Threonine, Proline, Tyrosine, Glycine, Alanine, Valine, Methionine, Isoleucine, Leucine, Phenylalanine, Aspartic acid, Glutamic acid, Histidine, Lysine 6,7; Asparagi Cochinchinensisne, b-Sitosterol, Smilagenin, 5-Methoxymethylfùrural, Rhamnose (Trung Dược Học).; Trong Thiên môn có acid Amin, chủ yếu là Asparagin, thủy phân trong nước sôi cho Aspactic acid và Amoniac. Ngoài ra, còn có chất nhầy, tinh bột, Sacarosa (Những Cây Thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam).

Một số đơn thuốc hay từ cây Thiên môn

Thiên môn được vận dụng vào nhiều bài thuốc chữa bệnh hữu ích

• Chữa phế nuy, ho, khạc nhiều đờm, trong tim nóng, miệng khô, khát nhiều: Thiên môn để sống, giã vắt lấy nước cốt chừng 7 chén, rượu 7 chén, Mạch nha 1 chén, Tử uyển 160 g. cho vào bình bằng đồng hoặc nồi bằng sành, nấu đặc thành cao hoặc làm thành viên. Mỗi lần uống to bằng quả Táo, ngày 3 lần (Trửu Hậu phườn).
• Trị cơ thể đau nhức do hư lao: Thiên môn, tán mịn thành bột. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 1 thìa với rượu (Thiên Kim phương).
• Công dụng làm cho nhan sắc xinh tươi: Thiên môn, Thục địa, Hồ ma nhân, tán nhuyễn, trộn với mật ong, làm thành viên, to bằng hạt Long nhãn. Mỗi lần uống 20 viên với nước nóng (Trửu Hậu phương).
• Trị tiêu khát: Thiên môn, Mạch môn, Ngũ vị tử, nấu đặc thành cao, thêm ít Mật ong để dùng dần (Giản Tiện phương).
• Chữa tư âm, dưỡng huyết, ôn bổ hạ nguyên: Thiên môn bỏ lõi, Sinh địa đều 80g. cho vào bình bằng gỗ cây Liễu, cho rượu vào rửa. Chưng chín rồi phơi 9 lần, đến lúc thật khô. Thêm Nhân sâm 40 g, tán nhuyễn thành bột. Lấy 9 quả Táo tầu, bỏ hột, giã nát, trộn thuốc bột làm viên, to bằng hạt Ngô đồng. Mỗi lần uống 30 viên, với rượu nóng, trước bữa ăn, ngày 3 lần (Tam Tài Hoàn – Hoạt Pháp Cơ Yếu).
• Trị phong, điên, mỗi khi lên cơn thì nôn mửa, tai ù như ve kêu, đau lan xuống cạnh sườn: Thiên môn, bỏ lõi, phơi khô, gĩa nát. Mỗi lần dùng 1 thìa với rượu, ngày 3 lần (Ngoại Đài Bí Yếu).
• Chữa âm hư hỏa vượng, có đờm mà không dùng được thuốc táo: Thiên môn 1 cân, rử nước, bỏ lõi, lấy nguyên nhục khoảng 480 g. cho vào cối đá giã nát. Lấy Ngũ vị tử, rửa sơ qua, bỏ hột, chỉ lấy thịt 160 g. phơi khô (đừng cho vào lửa). Cả hai thức cùng nghiền nát, trộn với hồ làm thành viên, to bằng hạt Ngô đồng. Mỗi lần uống 20 viên với nước trà nóng, ngày 3 lần (Giản Tiện phương).
• Trị phế nuy, hư lao, phong nhiệt, trị chứng nóng, khát: Thiên môn, bỏ vỏ, bỏ lõi, nấu chín, ăn. hoặc phơi khô, tán mịn thành bột, luyện với mật làm thành viên, to bằng hạt Ngốnng. Mỗi lần uống 20 viên với nước trà. Cũng có thể nấu lấy nước để rửa mặt (Thực Liệu Bản Thảo).
• Chữa da mặt nám đen: Thiên môn, phơi khô, gĩa nát, trộn với mật ong làm thành viên. Hằng ngày, dùng thuốc viên pha với nước để rửa mặt. Dùng thuốc xát vào da cũng sẽ làm cho da dần dần tươi sáng, xinh tươi (Thánh Tế Tổng Lục).
• Trị phụ nữ bị cốt chưng, trong xương nóng, buồn phiền, bứt rứt, mồ hôi trộm, miệng khô, khát mà không uống được nhiều, suyễn: Thiên môn, Thanh hao, Miết giáp, Ngưu tất, Mạch môn, Sài hồ, Bạch thược, Địa cốt bì, Ngũ vị tử. Lượng bằng nhau, sắc uống (Hoạt Pháp Cơ Yếu).
• Chữa miệng lở lâu ngày không khỏi: Thiên môn (bỏ lõi), Mạch môn (bỏ lõi), Huyền sâm. Lượng bằng nhau, tán bột, trộn mật làm thành viên, to bằng hạt Long nhãn. Mỗi lần ngậm 1 viên [Bài này do nhà sư Liêu Sở truyền cho] (Ngoại Khoa Tinh Nghĩa).
• Chữa thiên trụy [sán khí]: Thiên môn 12g, Ô mai 20 g, nấu cho kỹ, uống (Hoạt Nhân Tâm Kính phương).

Lưu ý: Những người phế không có hư hỏa mà lại có hàn đàm hoặc đàm ẩm thì không nên dùng Thiên môn để trị bệnh (Bác sĩ Y học cổ truyền Nguyễn Thị Thanh giảng viên tại Trường Cao đẳng Y dược Pasteur TPHCM chia sẻ).